فهرست مطالب

مجله مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی
پیاپی 4 (بهار و تابستان 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/02/11
  • تعداد عناوین: 8
|
  • خدارحم بزی صفحه 5
    با توجه به تعاریف گوناگون (250 تعریف) از فرهنگ، که نشان دهنده عظمت، گستردگی و نقش فوق العاده آن در زندگی انسانی است، موارد استعمال و استفاده از آن نیز بسیار گسترده است، به طوری که در بسیاری از موارد اصطلاح فرهنگ و یا بی فرهنگی مترادف با پیشرفت و یا عدم پیشرفت یک فر د یا جامعه تلقی می گردد. بنابراین با توجه به نقش گسترده فرهنگ در جامعه، مقاله حاضر با هدف ارایه تصویری روشن از تاریخچه، تعریف، ماهیت و کارکرد فرهنگ، به بررسی نقش و موقعیت آن در حل مشکلات بشری و به ویژه توسعه جوامع پرداخته است تا از این راه با بهره گیری از نقش آفرینی فرهنگ، تنگناهای جامعه بشری را از پیش رو برداشته شده و شاهد پویایی و تعالی هرچه بیش تر آن باشیم.
    کلیدواژگان: فرهنگ، نقش، کارکرد، توسعه
  • محمدرضا ثروتی، یوسف هاشم صفحه 21
    رودخانه صفارود به فاصله دوری از منشاء خود یعنی ارتفاعات بلند جواهرده تا حد نهایی آن که دریای خزر می باشد قرار دارد و جهت آن شمال شرقی، جنوب غربی است. این فاصله دور بین حد نهایی آن می تواند عاملی برای ایجاد تحولات مختلف و دگرگونی های زیادی در طول مسیر باشد، یکی از عوامل بارز و پدیده های مهم ژئومورفولوژیکی حوضه صفارود که وقوع آن موجب مسدود شدن راه ها، تخریب باغات کشاورزی و پوشش گیاهی، ایجاد مسیرهای انحرافی برای رودخانه، فرونشینی زمین های اطراف حوضه، تخریب مناطق مسکونی اطراف حوضه و گاها تلفات انسانی می گردد، زمین لغزش می باشد. بررسی ژئومورفولوژی زمین لغزه ها و علل وقوع آن و تعیین نقاط خطر زمین لغزه و ارائه راه کارهای مناسب برای جلوگیری از وقوع زمین لغزه های آتی، به لحاظ این که حوضه فوق یکی از مراکز مهم توریستی است و می تواند مورد استفاده برنامه ریزان قرار گیرد، دارای اهمیت می باشد. با استفاده از نرم افزار ArcGis نقشه پهنه بندی خطر زمین لغزش حوضه تهیه گردید، به طوری که تعداد 33 زمین لغزش در حوضه شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفت که پارامترهای مربوط به زمین شناسی، پوشش گیاهی و خاک، اقلیم و هیدرولوژی، ژئومورفولوژی و فعالیت انسانی در وقوع لغزش ها موثر بوده اند.
    کلیدواژگان: رودخانه صفارود، منطقه رامسر، زمین لغزش، فرسایش، ژئومورفولوژی
  • محسن رنجبر، مژگان ندیری صفحه 37
    طبیعت در طول تاریخ، چهره خشن خود را با پدیده هائی چون سیل به انسان ها نشان داده است و تا چند دهه پیش در مقابل بلایای طبیعی به شدت ناتوان و درمانده بود و از گذشته های دور به این می اندیشد که به طور مسالمت آمیزی در کنار آن به زندگی ادامه دهد، ولی متاسفانه وقوع چنین بلایای طبیعی کاملا ناگهانی بوده و بسیاری از انسان های بی گناه را به کام مرگ می کشانید. رودخانه به عنوان پویاترین سیستم طبیعی محسوب می گردد اما در عین حال هرگونه اختلال در روند طبیعی آن باعث می شود که این سیستم در مقابل تاثیرات و تغییرات ناشی از عملکردهای انسانی عکس العمل های منفی نشان دهد و در نهایت علاوه بر خسارات مالی حتی خسارات جانی نیز برجای گذارد. در این تحقیق پس از جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل آن نقش عوامل موثر در فرسایش و سیل در حوضه مادرسو مورد بررسی قرار گرفته است که نتایج نشان می دهد در حوضه مادرسو برخی عوامل از جمله زمین شناسی و خاک، خشکسالی، تغییرکاربری اراضی، تخریب پوشش گیاهی، بهره برداری از بستر، شدت بارش ها و... در بروز سیلاب نقش اساسی دارند.
    کلیدواژگان: بلایای طبیعی، سیلاب، مادرسو، تنگرا، دوغ، گلستان
  • مجید شمس، نسرین نوروز طجری صفحه 51
    مصرف سوخت و انرژی امروز یکی از مهم ترین قضایایی است که ذهن بشر را به خود مشغول کرده است محدودیت منابع سوختی از یک سو و استفاده بیش از حد متعارف سوخت های فسیلی که باعث تغییراتی در محیط زیست شده از جمله گرم شدن هوا و آب شدن یخ های قطبی و بروز مشکلات عدیده برای ساکنین کره زمین از دیگر سو اهمیت پرداختن به این موضوع را بیش از پیش نموده است.
    بسیاری از ممالک به ویژه کشورهای پیشرفته صنعتی به دنبال بهره گیری از انرژی طبیعی خورشید و باد هستند یعنی انطباق معماری با شرایط اقلیمی حاکم بر منطقه، گرچه در کشور ما از دیرباز این مسئله مورد توجه بوده و وجود بادگیرها و سایه بان ها و بهارخواب در ساختمان های قدیمی گویای این مطلب است اما متاسفانه در چند دهه اخیر به دلیل تقلید از معماری های غربی و استفاده از مصالح ساختمانی بدون درنظرگرفتن سازگاری یا عدم سازگاری آن با محیط موجب فراموشی این میراث گرانبها شده و در اغلب شهرها شاهد عدم انطباق معماری و مصالح ساختمانی با شرایط اقلیمی هستیم که این امر موجب هدر رفت میزان زیادی انرژی و به تبع آن آلودگی های زیست محیطی نیز گردیده است.
    باشد تا با مطالعه و ارائه راه حل های علمی و منطقی با بهره گیری از انرژی طبیعی در ایجاد شهری سبز بکوشیم.
    کلیدواژگان: شهر سبز، انرژی، معماری، طراحی، اقلیم
  • محمد طالقانی، پرویز رضایی صفحه 63
    شهر مرکز فرصت ها و محیطی برای ارائه توانایی های بالقوه انسانی است. تمرکز روزافزون افراد در نواحی شهری و رشد سریع شهرنشینی ناشی از مهاجرت و هم چنین افزایش طبیعی جمعیت شهر، مشکلاتی را در ارائه خدمات متناسب با میزان افزایش جمعیت شهری به وجود آورده که خود به عنوان یکی از موانع اصلی اجرای وظایف و ارائه خدمات شهری کافی به شهروندان می باشد. این امر توام با عدم رغبت مردم برای مشارکت در فعالیت های عمران شهری که تا حد زیادی ریشه در شیوه نظام اداری متمرکز دارد، از عواملی هستند که توانایی مسئولان را در تامین نیازهای ساکنان شهری با مشکل مواجه می سازد. بنابراین، کارکرد مدیریت شهری کارآمد به عنوان یک نهاد مدیریتی فراگیر و درگیر با موضوع ها و پدیده های بسیار گسترده و متنوع شهر و شهرنشینی ضروری است تا نهایتا دستیابی به توسعه انسانی پایدار در شهر میسر گردد. این مقاله درصدد است تا با ارائه تعریفی از مدیریت شهری، جایگاه آن را در سیستم مدیریت جامعه مشخص و با بیان اهداف و راهبردهای این نوع مدیریت، ویژگی ها و معیارهای مطلوب سیستم مدیریت شهری را ارائه نماید.
    کلیدواژگان: شهر، مدیریت شهری، نظام برنامه ریزی، ارزیابی سیستمی و شرایط محیطی
  • صدیقه لطفی، یاسین حنیفی صفحه 73
    ارومیه از جمله شهرهای کهن ایران در شمال غرب کشور است که اشتهار خود را مدیون ده ها آثار تاریخی و باستانی از جمله بازار کهن می باشد. ارومیه مانند بسیاری از شهرهای کهن ایران با دارا بودن بافت های قدیمی و فرسوده شهری نیازمند اجرایی شدن طرح های نوسازی و بهسازی شهری است. در این مقاله با هدف بررسی یکی از طرح های نوسازی در ارومیه سعی در ارزیابی اثرات مثبت و منفی طرح به ویژه تاثیر آن بر رشد فیزیکی شهر و تبعات نهایی آن بر آرایش کاربری های مجاور است. روش مورد استفاده در این مقاله مبتنی بر مطالعه اسنادی و میدانی و سپس تجزیه و تحلیل طرح با بهره گیری از ابزار GIS برای بررسی تعامل و یا تضاد کاربری ها است. نتیجه این تحقیق نشان داد که اجرایی شدن طرح نوسازی بخش شرق بازار هرچند باعث بهبود وضعیت ساختار شهر در منطقه مورد نظر گردید اما در کنار آن نوعی گسیختگی کاربری های اصلی منطقه را منجر شده است.
    کلیدواژگان: نوسازی و بهسازی شهری، گسیختگی کاربری ها، توسعه فیزیکی، ارومیه
  • اکبر معتمدی مهر، حمید حسین پور صفحه 91
    در این تحقیق روش برنامه ریزی راهبردی در آمادگی و پاسخ گویی به بحران های ناشی از بلایای طبیعی در محدوده فیزیکی شهر تبریز مورد مطالعه قرار گرفته است. امروزه موضوع بحران های ناشی از بلایای طبیعی در شهرهای بزرگ و کلان شهرها به دلیل تاثیر فراوان بر رشد و توسعه پایدار شهری به صورت یک مسئله قابل توجه درآمده است و شهر تبریز نیز به دلیل این که به صورت جدی مورد تهدید حوادث و سوانح طبیعی خصوصا سیل و زلزله قرار گرفته است این موضوع به صورت یک مسئله مهم و قابل توجه مورد بررسی قرار می گیرد.
    داده های تحقیق شامل اطلاعات آماری حوادث و سوانح با استفاده از نقشه های پهنه بندی و ریزپهنه بندی زلزله و اطلاعات ایستگاه های هواشناسی و مطالعه اسناد و مدارک کتابخانه ای به دست آمده است. و به منظور تجزیه و تحلیل این داده ها از روشSWOT استفاده شده است. در این روش نقاط صعف و قوت و فرصت ها و تهدیدات مجموعه شهری تبریز مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی راهبردی، بلایای طبیعی شهری، مجموعه شهری، بحران های طبیعی
  • نصرالله مولایی هشجین صفحه 105
    طرح هادی روستایی در بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و بر اساس ضوابط و شرایط تعیین شده در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از سوی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در سطح کل استان های کشور و از جمله استان گیلان تهیه، تصویب و اجرا می شود.
    مهم ترین هدف طرح هادی روستایی تجدید حیات روستا به لحاظ ابعاد فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی روستاها است و سامان دهی و اصلاح بافت موجود، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف در روستا سه محور اصلی در طرح هادی به شمار می روند.
    طرح هادی روستایی در سه مرحله تهیه، تصویب و اجرا می شود که از انتخاب روستاهای واجد شرایط و تصویب آن ها در کمیته برنامه ریزی شهرستان ها، برگزاری جلسات کمیته فنی و کار گروه تصویب طرح تا اجرای طرح هادی فرآیند نسبتا پیچیده ای را طی می کنند.
    ضرورت تهیه، تصویب و اجرای طرح هادی روستایی، بهره گیری از نظرات مدیران محلی روستاها، تامین بودجه، دقت در انتخاب روستاهای واجد شرایط، تهیه و اجرای طرح هادی روستایی، تعیین حدود روستاها و توجه به اجرای طرح های هادی مصوب در استان گیلان از یافته های تحقیق حاضر به شمار می روند.
    کلیدواژگان: تحلیل، اهداف، ضرورت ها، فرایند، تهیه، تصویب، اجرا، طرح هادی روستایی، گیلان
|
  • Dr. Mohammad Reza Sarvati, Sayyed Yousef Hashemi Page 21
    Safarud River is placed as farasits source that is javaherdeh high altitude still its maximum limit which is Khazar Sea and its direction is north east to south west. The long distance between its source and can cause different changes and a lot of transformation along side.One of the obvious agents and important Geomorphological phenomena in the area of the Safaroud river is land sliding that its occurrence causes the obstruction of roads. Destruction of agriculture gardens, plant coverage, erosion of lands, damage of residential areas and killing the human beings, too.Studying the Geomorphology of landslides and the factors contributing to their occurrence as well as determining of danger points and to give methods of controlling them are deemed to be important since the considered are a is one of the most important regions for the water supply and also the biggest of tourist center and that it can be used for planning purposes.Arc Gis software has been used for parting the land of dangers of landslide as well as for preparing the maps.It is known about 33 landslide in this basin which some factors like Geology, plant covering, soil, climate, Hydrology, Geomorphology and human activities in the landslide affection it.
  • Dr.Madjid Shams, Nasreen Nowrooz Tajari Page 51
    Fuel consumption and energy is, nowadays, one of the major concerns for modern men. Limited fuel resources on the one hand and the over consumption of fossil fuels on the other hand have totally led to environmental problems and major changes including: the weather warmth, the North pole ice melting and various other problems for the inhabitants of the globe. Due to the above mentioned problems, many countries specially industrial ones have followed the natural resources such as solar and wind energy based on their climate conditions with their respective architecture. Regarding the present condition of fuel consumption in Iran, unfortunately there seems to be no harmony among between the Iranian architecture and the construction materials used. Using the traditional wind-traps, shades, and sleeping porches, in older buildings in the past today we witness imitation of western models in architecture and under – estimation of construction materials and their compatibility with environmental factors in modern Iran. So, there seem to be more environmental pollution and energy loss than in the past. During the present paper, we have tried to provide some practical guidelines so as to use more natural energy resources in making, so called, a green city.
  • Akbar Motamadi Mehr , Hamid Hosein Pour Page 91
    In this research method of strategic planning in preparation and response to crises from natural disaster has been studied in physical confined of Tabriz. Nowadays subject of crises arise from natural disaster in big cities and megalopolis becomes as an important issue because it has effects on growth and stable development of city. Tabriz is also threaded by natural disaster especially flood and earthquake seriously, so this subject is studied as an important problem. Research data which includes statistical information from events are obtained by information metrology stations, studding documents from libraries and zonation earthquake and seismology plan. In order to analyze these data S.W.O.T method has been used. In these method strengths, weakness, opportunities and threats have been examined.
  • Nasrollah Molaei Heshajin Page 105
    After the victory of the Islamic Revolution of Iran and based on the regulations and conditions stated in the economic, social, and cultural developmental programs form the Maskan Bonyad of Islamic Revolution, the rural Guide plans are provided, approved and executed in provinces all around the country including Guilan.The most important goal in this plan is the village renewal in its physical, economical and social aspects, and “ordering and reforming the configurations present in the village, the amount and location of future developments in the village, and knowhow to use the land for various purposes” are considered the three main goals in a rural guide plan. The rural guide plans, in the three stages of provision, approving, and execution, pass through a relatively complicated process which includes choosing the qualified villages, approving them at the city committee of planning, holding the technical committee sessions, and the job of project approval and execution group. The necessity of provision, approving, and execution of the rural guide plan, implementing the local manager’s comments in the villages, budget planning, taking care in the choice of the villages qualified for executing the rural guide plan, defining the village borders, and paying attention to the execution of the approved rural guide plans in Guilan province are among the findings of the present research.